Blloqet e maleve te Jezerces dhe Kollates që kufizojnë luginen e Valbones ndertohen tersisht nga gelqerorë te mesozoit ,Kanë strukturë bllokore dhe qarkohen prej thyrjesh të fuqishme tektonike normale Rrilljevi i tyre është nga më të ashperit dhe më të lartat ealpeve shqiptare ,me kreshta të mprehta piramidale rrepire që zbresin vertikalisht disa qindra metra mbi gropat ,luginat e lugjet për rreth Në perpunimin e rreljevit një rrol të madh ka lujtur akullzimi ikuaternarit ,që ka qnënë më i fuqishmi në të gjithë alpet dhe proçeset karstike
Në përbërjen litologjike të lugines se Valbones mbizotrojnë gati plotësisht shkembinjtë karbonatikë dhevetëm në fshatrat Valbonë dhe Dragobi del berthama e vjetër rreshpore e Alpeve…Në bazë të ndryshimeve morfologjike në këtëluginë dallohen tre sector Duke u nisur nga origjina e formimit jo vetem të tokes por dhe galktikave shofim seper formim litologjik jo vetm te alpeve por dhe krejt unviresit ose galktikes sonë duhet të ketë tre faktorë kryesor, dhe një tjetër ndihmes që duhet patjeter, siçështë koha
Pra duhet 1.hapsira 2.Energjia 3.Materia, së bashku me materjene zezë
Pra origjina e universit ,gropat e zeza ,thithja e tyre ndaj çdo gjëje,ndalimi i kohes përbëjnë shumë kompnent formues te unvierseve ,galaktikave dhe planeteve Dhe ne sdimë asgjë me saktesi Vetëm se ne njohim Teorinë rrealativitetit E=mc2 që nenkupton
që nënkupton se, energjia e materies është e barabartë me masën, nëse ajo shumëzohet me shpejtësinë e dritës në katror. Se sa është energjia e madhe në një masë, ta ilustrojmë me një shembull praktikë: Nëse do ta shfrytëzonim tërë energjinë e një materie me peshë pre 200 gr. ( pa marrë parasysh se çfarë materie) do të lirohet një forcë kolosale energjetike e cila do të ishte e barabartë me eksplodimin e shtatë milion tonelatave të eksplozivit TNT (trinitrotrotuol).
Me vënien e kësaj teorie, Ajnshtajni ka dëshmuar se energjia dhe masa janë të njëjta dhe se ndryshojnë vetëm përnga gjendja në të cilën ekzistojnë.“Masa në të vërtetë është vetëm energji e koncentruar në një cak”. Kjo teori e Ajnshtajnit na jep një mbështetje të fortë logjike në sqarimin e shumë dukurive që ndodhin në natyrë, bie fjala: pse radiumi me milioni vite rrezaton dhe nuk shpenzohet fare? ose, pse Dielli pa u shpenzuar me miliona vite transmeton energjinë e vet? …etj.
Porë si ndodhi big- bengu Pasi ço gjë lind nga dikush tjeter dhe anasjellatas Deri ku mund te jetë natyrae verbër univers formuese…Kontradita me këtë teori është se ajo nuk sqaron deri në fund kohen e rrjedhejs së ngjarjeve pasi koha ndalon afer ç’do antimaterje dhe grope të zezë …Dhe si ndodhi big- bengu Dhe kush e rregulloi kaq mir distancen rrotullimin dhe gati çdo gjë prefekte ne multiverset e formuara nga asgjeja
Si ndodhi që asgjeja të rregulloje kaq mirë me saktesi të madhe ç’do nderveprim të forcave goditese ,magnetike .rrezatimin diellor ,Dhe nano-atomet epara që formuan perplasjen e parë ose shperthimin ..Të gjitha këto duhen sqaruar dhe vertetuarApo të pranojmë faktin se një mendje kompjuterike i ka llogaritur mirë fare çdo gjë Dhe s’duhet harruar se Ajshtanji ishte marksist dhe mohonte ekzistencen e zotit ,po ashtu sheknctari tjetër Hopkins …majtistQe mohoi ekzistencen e supermendjes ose zotit….Ata ja dedikuan të gjitha rastesisë dhe veprimeve të pakontrolluara natyrore
Por që nuk arriten te spjegonin sferen e parë që shpertheu ,kush e lindi atë
Pasi çdo gjë lind nga një gjë tjeter……Dhe se deri tashi vetem toka i ka krejt komponentet e jetformimit,malformimit Litologjia e ciles duhet parë jo me mendjen qëçdo gjë linidi rastesisht Dhe se asgjenë e formoi natyra ..Porë si u formua kaq shkencerisht toka saqë më vonë lulzoi jeta Ka pa fund shembuj porë Le të marrim rriljevin e Alpeve shqiptare Ato te cilat kanë rreljev shumë te pjerrët dhe malformimi ityre ka një ndikim të madh në rrezatimin diellor,në proçeset fiziko-kimike ,biologjike të tokëformimit{të asaj pjese toke} ,Dhe të rregjimit te ujrave nëntoksore dhe rrjedhimisht që influencojnw drejtpersedrejti edhe ne bimesi dhe faunë Luginat e Alpeve të dallohen për mbulesë të pasur bimore falë kushteve të favorshme klimatiko –tokësore ,ka ujë diell dhe bimesi…….Pra mëndja e zgjuar Që për mua është zoti qëçoj oksigjenin ,ujin në brendesi të tokës dhe pastaj nëpermjet sheprthimit i nxori ne siperfaqe për tëbërë të mundur jetën në tokë E më pas luginat e pyllezuara psh të Alpeve shqiptare Pra ështe ai që formoi komponentet jetë formuesqë më vonë së bashku me faktoret tjerë i dhanë jetë luginës E me vonë Që u përfaqesuan me pellgun ujëmbledhes të Valbones me rreshje që ikalojnë 2700-3000mm shi dhe me ujerat nëntokesore të bollshme bënë që nga pikpamja hidrometrologjike kjo zonë edhe me ndihmen e zotit bënë që të karektirizohet prej një ujshmerie të lartë si prej shirave por dhe ato të borëshkrirjes që depertojnë në gelqeroret e karsterizuar dhe dalin në siperfaqe në formën e burimve meprurjet të medha .Këto burime pasi bashkohen dhe me ujrat e shirave apo të borëshkrirjes formojnë lumin e Valbones
Pellgu itë ciles si ujëmbledhes përfshihet në zonen klimatike mesdhetare malore veriore e cila karektirizohet prej dimrash te ftohtë dhe të laget dhe verë të nxehtë Kjo zonëështë nder pjeset më te ftohta të vëndit Minimumet absolute që vrojtohen pothuaj çdo vit janë nga -10 deri -12 Në dimrat e ftohtë zbresin deri -15 dh e-18 Po ta shikojmë në zonën e Dragobisë në pjesën qëndrore të zones klimatike ku ndodhetky lumë Shuma vjetore erreshjeve i kalon 2000mm dhe numri i diteve me rreshje te medha është 100 dit, sidomos me deborë
Pra rregjimi irreshjeve është kryesisht mesdhetar me rreshje të vogla gjatë korrikut dhe metë medha në muajin nëntor Rreshjet maksimale 24 oreshe në këtë zonë janë mfjaft të larta dhe arrijnë vlerat ,mbi 250mm në 24 orë
Rrjedhejt ujore vjetore , Parametri kryesior i rrjedhejs vjetore është prirja mesatare vjetore ose norma e rrjedhjes e cila i jep ujshemri lumit ose sasinë eujit që rrjedh mesatarisht në këtëaks Nga matjet rrezulton Qëprurja dhe vellimi messatar shumvjeçar në Dragobi është perkatësisht
Qmes=9.3 m2/s dhe Vmes =292.95x10fuqi 6 mm ne vit
Kësaj prurje me 53.4l/skm2dhe njëkofiçent irrjedhejs vjetore @=0.83 dhe siperfaqe 64.8km2 del që Qmes =3.47 m2/s
Njëparameter tjetër irëndesishem është dhe shperndarja brëndavjetore e rrjedhejs E cila përcaktohet prej prurjeve mesatare mujore të cilat janë të bollshme për tu menaxhuar në menyrë shkencore dhe në dobi të komunitetit
Matjet treguan se parametrat statistik të serisë se prurjes vjetore janë
Prurja mesatare Qmes =3.47m3/s @=076m3/s
Dhe kofiçenti variacionit Cv=@/Qmes =0.22
Prurjet maksimale për llogaritjen e tyre me sigurit e ndryshme U shfrytezua seria e vendmatjes ne Dragobi e cila perfshin një periudhë shumë vjeçare Për këtë qellim u përdor shperndarja lognonormale e probabiliteteve
Krahas metodes statistike u zbatua dhe metoda gradex
Del që prurjet maksimale jan ne preiudhen e pranveres deri nëkorrik ,pastaj bie ndjeshm kjo prurje
Të nëjtin perfundim ka nxjerr dhe metoda graqdex ku Qp={Q10 +GU]K
Duke llogaritur analizuar rrezultatet e dy metova mund të shihet seprurjet me siguri 1 dhe 2% ndryshojn pak
Siç dihet ,rrjedhaje ngurtëë përbehet prej lendes së ngurtë pezull që karektirizohet prej trubullisë ,cila rrjedh se bashku me rrjedhjen e lengut dhe rrjedhja e ngurtë e cila vrojtohet gjatë periudhes së plotave
Lumi Valbones ashtu si të gjith lumenjt e Alpeve karakterizohet prej ujrash me trubullsi mfjaft të ult Vetm gjatë periudhes së laget ajo mund të marr vlera prej 250 deri 300gr/m3 Gjat periudhes së plotave në lumenj si Valbona ,Rrjedhja fundore përbehet kryesisht prej zhavorresh me diameter të konsiderueshem qëluhatet në kufinj të gjerë duke filluar prej 20 deri 50mm dhe shpesh her i kalon të 100mm Per shkak të prurjeve të medha dhe pjerrsis së konsiderushme guret arrijn me diameter mbi 300 dhe 500mm dhe me shum
Në keto ujra nuk verehen jone nitrate apo fosfate ,karekteristike kjo e ujrave të paster dhe pa ndotje
Në Dragobi vlerat më të larta te temperaturave arrijnë deri 37.5 gradë c,ndërsa vlera më e ulët shkon deri -20 gradë c..Priudha tme ngrica {me vlera temperature nga 0..-5gradë Këtu zgjasin ngajava e fundit e muajit Tetor deri në fund të muajit Mars
Sasia e rreshjeve që merr lugina është emadhe Dragobi 2030mm,pra më pak seluginat e alpeve në teresi,për shkak të pozicionit të sajë lindor Kjo shtrirje ka bërë gjithashtu që në këte luginë pjesa ma emadhe e rreshjeve të bie në formë debore Lartesia e se cilës ka arritur 220 cm Kurse ajo maksimale mesatare 94 cm
Sasia mesatare e rreshjeve atmosferike luhatet mevlerat 1500-2500mm shi
Por që thithet me shpejtesi për shkak të përberjes së sajë me gelqerorë,dhe ridaljen ne formë burimesh Kjo dhe për shkak të rriljevit të pjerrët që ka ndikuar pothuajse në gjithë jetë formimin e lugines.
